Bir damat ve bir başbakan

. Yazar - Kimbilir Editör 30 Ağustos 2025 Cumartesi

ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde Beyaz Saray’da yapılan Gazze toplantısına damadı Jared Kushner ve İngiltere’nin eski Başbakanı Tony Blair’ın da katılması epey sükse yarattı. Bu durum, 6 Temmuz’da Financial Times’da ‘Gazze Riviera’sı’ ile ilgili yazıyı okuyanlar için sürpriz olmadı. Kushner’in uzun süredir Tony Blair ile dirsek temasında olduğunu bilenler için de…

Ancak bu tablo yine de zihinlerde oluşan şu soruları gidermedi: 1- İlk döneminde Trump’ın Ortadoğu politikalarının bizzat yürütücüsü olan ve ikinci dönemde Beyaz Saray’dan uzaklaşan Kushner geri mi dönüyordu? 2- Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff yetersiz mi kaldığı için mi bu iki isim devreye girdi?

Gölgesi hep Beyaz Saray’da

Aslında damat Kushner ikinci Trump döneminde resmi bir görev almasa da gölgesi hep Beyaz Saray’daydı. Trump’ın Ortadoğu politikalarını şekillendirmeye devam etti. Dahası Witkoff’un ‘akıl danıştığı bir isim oldu’. ABD Başkanı’nın çok tepki çeken ‘Gazze’yi Filistinsizleştirme’ planında da etkisi olduğu biliniyor. Fikrini de zikrini de 2024’te açık ettiği röportajda şöyle demişti: ‘İsrail’in yerine olsaydım, insanları Necef Çölü’ne sürer ve içeri girip işi bitirirdim.’

Beyaz Saray’da iş bölümü

Anlaşılan o ki Trump, İsrail Gazze’deki işgal saldırısını bitirdiğinde bu planı hızlıca hayata geçirmek istiyor. Beyaz Saray’daki toplantıya Başbakan Nethanyahu’ya en yakın isimlerden Ron Dermer’ın davet edilme sebebi de ‘takvimi birinci ağızdan dinlemekti.’ Özetle ‘İsrail’in harekâtı’ bitince diplomatik görüşmeleri yine Witkoff’un yapacağını, planın ekonomik ve siyasi boyutunun Kushner ve Blair’ın fikirleriyle şekilleneceğini anlıyoruz.

Gül Bahçesi’ndeki iki isim

Unutmayalım ki Kushner, Arap ülkeleri ile İsrail arasında ilişkilerin normalleştirilmesini öngören İbrahim anlaşmalarının da mimarı. 15 Eylül 2020’de İsrail-Birleşik Arap Emirlikleri-Bahreyn metinlere imza atarken, ‘Gül bahçesi’ olarak bilinen bölümde o tarihi anı alkışlayanlardan biri Kushner, diğeri ise Tony Blair’dı. O da ‘İsrail-Filistin barış anlaşması sağlanana kadar Arap dünyasının Tel-Aviv ile temas etmesi gerektini’ savunan isimlerdendi.

Blair ve Kushner’in Körfez sevdası

İki ismin Ortadoğu’ya ilgisini anlamak için şirketlerinin faaliyetlerine bakmak yeterli olacaktır. Mart 2025’te Middle East Eye’da yayımlanan makale, Jared Kushner’in şirketinin Körfez’deki irtibatlarıyla ilgili şu özeti yapmıştı: 2021 yılında kurulan Affinity Partners, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden fonlanıyor. Şirket aynı zamanda Filistin topraklarındaki yasadışı yerleşim yerlerinde faaliyet gösteren İsrailli şirketin en büyük hissedarı.’

‘Geçmiş günahların gölgesi uzun olur’ mu?

Agatha Christie’nin romanında geçen bu meşhur söz ise Blair için pekâlâ kullanılabilirdi ama Ortadoğu’da işler öyle yürümedi. 1997-2007 yılları arasında İngiltere Başbakanı olan Tony Blair, 2003’te kitle imha silahları olduğunu iddia eden sahte rapor ile Irak’ın işgalini savunmuştu. Bugün Ortadoğu’nun parçalanmış halinde onun da vebali var. Buna rağmen son 20 yılda ne Blair’ın Ortadoğu’ya ne de Ortadoğu’nun O’na ilgisi azaldı. Görevden ayrılınca, İsrail-Filistin sorununun çözümü için kurulan Ortadoğu Dörtlüsü’nün (ABD, BM, AB ve Rusya) Temsilcisi oldu. Sık sık eski diplomatlar tarafından ‘nüfuzunu bölgede mali çıkarlarını geliştirmekle’ suçlandı.

Küresel Değişim iddiası

2016’da kurduğu TBI (Tony Blair Küresel Değişim Enstitüsü) şirketi bugün 6 kıtada 45’ten fazla ülkede hükümetlere ‘yönetim’ konusunda danışmanlık veriyor. ‘İnsan hakları ihlalleri’ ile suçlanan Suudi Arabistan yönetiminden bir iş için komisyon alması hakkındaki iddialardan sadece biri.

Blair, Beyaz Saray toplantısı hakkında sessiz. İngiltere Parlamentosu’nda siyasi gruplar ise ‘izahat’ istiyor. Blair 2003’te (Irak konusunda) aldattığı İngiliz sistemine hesap verir mi bilinmez; ama eski Başbakan’ın bir izahat borcu varsa o da politikalarıyla kana buladığı Ortadoğu halklarınadır.