Kene ısırmasıyla gelişen et alerjisi

. Yazar - Kimbilir Editör 29 Eylül 2025 Pazartesi

Kene ısırması ile tetiklenen alfa-gal sendromu veya kırmızı et alerjisi nasıl gelişiyor gelin bir göz atalım.

Alfa-gal nedir?

“Alfa-gal” (galactose-α-1,3-galactose; kısaca α-gal) adlı bir karbonhidrat (şeker) yapısı, pek çok memeli hayvanın dokularında bulunur. Normalde bize yabancı gelmez, fakat bazı durumlarda bağışıklık sistemi bu maddeyi yabancı olarak algılayıp alerjik tepki verebilir.

Kene nasıl tetikler? Süreç nasıl işler?

Kene, sığır, koyun gibi bir memeli hayvanı ısırıp alfa-gal’ı alır. Ardından aynı kene sizi ısırdığında, alfa-gal benzeri yapı cildinize, derin dokularınıza geçer. Bazı kişilerin bağışıklık sistemi bu maddeyi zararlı olarak algılar ve IgE antikorları üretir. Kişi daha sonra kırmızı et ya da memeli hayvanlardan gelen gıdaları tükettiğinde, vücutta dolaşan IgE antikorları bu alfa-gal yapıyı tanır, bağlanır. Bu bağlanma, vücudun savunma sistemini tetikler. Sonuç, tipik alerji belirtileridir. Ancak bu reaksiyonlar genellikle gecikmeli olur, yiyeceği yedikten 2 ila 6 saat sonra ortaya çıkabilir. Bu gecikme, klasik gıda alerjilerinden ayırt edici özelliğidir ve teşhisi zorlaştırır.

Hangi belirtiler görülür?

Belirtiler kişiden kişiye değişir; Kızarıklık, kaşıntı, kurdeşen (ürtiker), dudak, dil, boğaz, göz kapaklarında şişme, nefes darlığı, hırıltılı solunum, karın ağrısı, kusma, ishal, baş dönmesi, baygınlık, tansiyon düşmesi, bazı vakalarda anafilaksi yani şok gelişebilir.

Bazı kişilerde ise sadece karın ağrısı ishal gibi sindirim sistemi yakınmaları ön planda olabilir, bu da teşhisi zorlaştırır.

Tanı nasıl konur?

■ Klinik öykü: özellikle et yeme sonrası birkaç saat içinde alerji benzeri yakınmalar, geçmişte kene ısırması, et alerjileri ile uyumlu hikâye

■ Kan testi: alfa-gal’e özgü IgE antikorları

■ Sıradan et alerji testleri, alfa-gal sendromunu yakalamada her zaman iyi sonuç vermez çünkü burada etkilenen yapı protein değil bir karbonhidrattır.

Bazı hastalarda alfa-gal IgE düzeyleri zamanla düşebilir; alerji azalabilir.

Tanı konduktan sonra ne yapmalı?

1. Sığır, koyun gibi memeli hayvanlardan gelen et ve ürünleri (et suyu, sakatat, et yağı vb.) tüketmemek
2. Bazı süt ürünleri, jelatin (şekerlemelerde, ilaç kapsüllerinde), bazı ilaçlar ve aşılar alfa-gal içerebilir; bu ürünler de reaksiyon tetikleyebilir.
3. Yeni kene ısırmalarından kaçınmak: Uzun giysi, böcek kovucu, keneyi hızlı ve dikkatli çıkarma vs.
4. Ciddi reaksiyonlar için epinefrin (adrenalin) oto-enjektörü taşımak
5. Antikor düzeylerini izlemek, zaman içinde duyarlılığın azalıp azalmadığına bakmak.

Yeni çalışmalar

Son yıllarda alfa-gal sendromu üzerine yapılan bilimsel çalışmalardan Michigan Üniversitesi’nde bir araştırmada, “nano parçacık” temelli bir yaklaşımla, kene kaynaklı kırmızı et alerjisinin hayvan modellerinde önlenebileceği gösterildi. Şu an için kesin bir aşı yok. Yeni çalışmalar, bağışıklığın alfa-gal’i tehlike olarak görmesini engelleme ya da yanıtta aşırı tepkiyi baskılama amacını güdüyor.