Harezmi Kimdir, Hangi Dönemde Yaşamıştır? Harezmi Hayatı, Eserleri, Matematiğe Katkıları Nelerdir?
Harezmi’nin hayatı ve bilim dünyasına yaptığı katkılar, günümüzde de pek çok kişi tarafından merak ediliyor. Çünkü bu büyük bilim insanı yalnızca tek bir alanda değil; matematikten astronomiye, coğrafyadan tarihe kadar geniş bir yelpazede eserler ortaya koydu. İslam medeniyetinin altın döneminde yetişen Harezmi, hem doğuda hem de batıda bilim tarihini değiştiren isimler arasında yer alıyor. Harezmi hayatı, eserleri, matematiğe katkıları nelerdir?
HAREZMİ’NİN HAYATI
780 yılı civarında Harezm bölgesindeki Hive şehrinde doğduğu düşünülen Harezmi, gençlik döneminde iyi bir eğitim aldı. İlim merkezlerinin güç kazandığı dönemde büyük bir çekim merkezi hâline gelen Bağdat, onun da dikkatini çekti ve bilimsel çalışmalarının büyük kısmını burada yürüttü. 813 yılından sonra Bağdat'a yerleşen Harezmi, Abbasi Halifesi Me’mun tarafından saray kütüphanesi olan ünlü Beyt’ül Hikmede önemli bir görevin başına getirildi.
Bilim insanlarının buluşma noktası hâline gelen Bağdat’taki bu ortam, Harezmi’nin çalışmalarını daha da ileri taşımasına zemin hazırladı. Hayatına dair tüm bilgiler kesin olmamakla birlikte, 850 yılında Bağdat’ta vefat ettiği kabul edilmektedir.
HAREZMİ ESERLERİ
Harezmi’nin kaleme aldığı eserler, hem İslam coğrafyasında hem de Avrupa’da geniş yankı uyandırmıştır. En bilinen eserlerinden bazıları şunlardır:
El-Kitab’ul Muhtasar fi’l Hesab’il Cebri ve’l Mukabele
Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind
El-Mesahat
Kitab Surat al-Arz
Zîc-ul Harezmî
Kitab al-Amal bi’l Usturlab
Kitab’ul Ruhname
Kitab’ul Tarih
Bu eserlerin bir bölümü matematiksel hesaplamaları ele alırken, bir kısmı astronomi, coğrafya ve ölçüm bilimlerine yöneliktir.
MATEMATİĞE KATKILARI
Harezmi’nin en önemli katkıları kuşkusuz matematik alanındadır. “Cebirin kurucusu” olarak anılmasının sebebi, denklemler üzerine yaptığı sistematik çözümler ve geliştirdiği yöntemlerdir.
Birinci ve ikinci dereceden denklemlere çözüm getirmesi, modern matematikte bir dönüm noktası olmuştur.
Matematikte sıfır (0) rakamını ve x değişkenini kullanan ilk isimlerden biridir.
Trigonometri alanında sinüs ve kosinüs tabloları oluşturmuş, bu çalışmalar daha sonra astronomi ve geometri için temel kaynaklar hâline gelmiştir.
Harezmi’nin cebir kitabı, Orta Çağ Avrupa’sında Latinceye çevrilmiş ve “algebra” kelimesinin doğmasına yol açmıştır. Bu yönüyle bilim tarihinin en etkili isimleri arasında gösterilir.
Categories: Harezmi Kimdir, Hangi Dönemde Yaşamıştır? Harezmi Hayatı, Eserleri, Matematiğe Katkıları Nelerdir?
Sende Yorum yap