Nasreddin Hoca Kimdir, Hangi Dönemde Yaşamıştır? Kısaca Nasrettin Hocanın Hayatı, En Bilinen Sözleri ve Fıkraları

. Yazar - Kimbilir Editör 17 Kasım 2025 Pazartesi

Gerek çocuklara gerek yetişkinlere hitap eden fıkralarıyla düşünmeye sevk eden Nasreddin Hoca; hoşgörü, bilgelik ve pratik zeka kavramlarıyla özdeşleşmiş bir isimdir. Mizahı bir eğitim aracı gibi kullanan Hoca’nın hayatı, tarihi kişiliği ve en çok bilinen sözleri, araştırılan konular arasında öne çıkıyor. Peki Nasreddin Hoca kimdir?

NASREDDİN HOCA KİMDİR?

Nasreddin Hoca’nın 1208 yılında Hortu Köyü’nde dünyaya geldiği kabul edilir. İlk öğrenimini burada tamamladıktan sonra eğitimine Sivrihisar’daki medresede devam etmiştir. Babasının vefatı üzerine köyüne geri dönerek bir süre imamlık yapmış, daha sonra ise Akşehir’e yerleşmiştir. Akşehir’de dervişlik yoluna giren Hoca, Yesevilik, Rufailik ve Mevlevilik gibi çeşitli tasavvuf yollarıyla ilgilenmiştir. Bölgedeki bazı idari görevlerde de bulunan Hoca, kısa süreliğine farklı çevrelerde bulunsa da yaşamının büyük kısmını Akşehir’de geçirmiştir.

1284 yılında Akşehir’de hayata veda eden Nasreddin Hoca, bugün de ziyaret edilen türbesine defnedilmiştir. Ona atfedilen fıkralar, yaşadığı dönemden itibaren halk arasında yaygınlaşmış, zamanla efsanevi bir kimliğe bürünmüştür. Hoca’nın bilge yönünü öne çıkaran anlatıların yanı sıra, onun saf ya da alaycı bir mizah anlayışına sahip olduğunu ima eden hikâyeler de bulunur. Ancak bu fıkraların birçoğu kuşaktan kuşağa aktarılırken değişmiş, bazıları ise tamamen sonradan uydurulmuştur.

Nasreddin Hoca’ya dair en eski yazılı kaynaklardan biri, 1480 yılında kaleme alınan Saltukname’de yer alır. Ayrıca Povest o Hoco Nasreddine adlı bir derleme de ona ait fıkraları bir araya getiren önemli eserler arasındadır. Bu anlatılarda yer alan mizahi öğeler, kültürel özellikler ve evrensel mesajlar pek çok ülkede eğitim alanında da kullanılmıştır. Nasreddin Hoca bugün hâlâ pek çok özlü sözü ve unutulmaz fıkrasıyla hatırlanmaya devam etmektedir.

EN BİLİNEN NASREDDİN HOCA SÖZLERİ

Nasreddin Hoca’ya atfedilen birçok söz bulunsa da bazıları halk arasında çok daha geniş kitlelere ulaşmıştır.

En bilinen kısa sözleri arasında: “Ye kürküm ye”, “Bana damdan düşeni getirin”, “Parayı veren düdüğü çalar”, “Dünyanın merkezi burasıdır” ifadeleri yer alır. Bu sözler, Hoca’nın toplumdaki adaletsizlikleri, insan zaaflarını ve akıl yürütme biçimlerini mizahi bir dille ele aldığını gösterir.

NASREDDİN HOCA’NIN MEŞHUR FIKRALARI

Hoca’nın fıkraları yüzyıllar boyunca sözlü kültürle aktarılarak günümüze ulaşmıştır. En bilinen fıkraları arasında “Kazanın Doğurduğu”, “Akşamdan Kalmam”, “Eşeğe Ters Binme”, “Kediye Ciğer Emanet Edilmez”, “Göl Mayalar Mı?”, “Damdan Düşen Adam” gibi klasikleşmiş anlatılar bulunur.

Bu fıkralarda Hoca, kimi zaman mantık oyunlarıyla çevresindekileri şaşırtır, kimi zaman da toplumdaki aksaklıkları bir tebessüm eşliğinde eleştirir. Her bir anlatı, aslında günlük hayatta karşılaşılan olaylara mizahi bir pencereden bakan bir ders niteliği taşır.