Boğaz’a karşı sanatsal karşılaşmalar

. Yazar - Kimbilir Editör 3 Eylül 2025 Çarşamba

Devasa sahnelerde karşımıza büyük, daha büyük, en büyük prodüksiyonların çıktığı, bunların bir kısmının da gümbür gümbür gelip sessizce yok olduğu bir devirdeyiz. Çünkü yaratıcılık devasa sahnelere, görkemli dekorlara, pahalı ses ve ışık oyunlarına ihtiyaç duyan bir şey değil. Anlamını sade bir tasarım, yalın bir anlatımda bulan çok değerli işler yapılıyor dünyada. Ve bunlar bunu ille paraları olmadığından değil diyeceklerini böyle demek istedikleri, seyirciyle daha dolaysız, aracısız bir ‘karşılaşmayı’ tercih ettikleri için yapıyorlar. Tiyatronun, gösteri sanatlarının artısı bu değil mi? Bir performansçı ve bir seyirci varsa her yerde, her koşulda yapılabilir olması. Mesela bir müze bahçesinde, arkadan gemiler geçerken…

Artık bir yaz sonu – sonbahar başı klasiği hîline gelen Müzede Sahne, 4 Eylül’de Sakıp Sabancı Müzesi’nde başlıyor. Sanat yönetmenliğini Ayşe Draz’ın üstlendiği dört günlük buluşma, bu yıl ‘Karşılamalar ve Ötesi’ başlığı altında gerçekleşiyor ve ilk defa yurt dışından bir konuk topluluk ağırlıyor: Geçen sene 40. yılını kutlayan, deneysel tiyatronun dünyadaki en önemli isimlerinden Forced Entertainment, 2023 Avignon Tiyatro Festivali’nde prömiyer yapan oyunları “L’addition”la (Hesap) 6 ve 7 Eylül akşamları saat 21.15’te Müzede Sahne’de seyirciyle buluşacak.

Topluluğun sanat direktörü Tim Etchells’ın yönetiminde, performans ikilisi Bert ve Nasi’nin yaratıcı ortaklığıyla hayata geçirilen oyun, tekrar tekrar oynanan aynı sahneyi getiriyor seyircinin önüne. Hani özetleyecek olsak şöyle diyebiliriz: Bir müşteri garsona içki sipariş eder ve işler çığrından çıkar. O sahne farklı şekillerde tekrar ettikçe roller ve güç ilişkileri ha bire yer değiştiriyor, bir süre sonra kim kime hizmet ediyor, kim zorba, kim kurban karışıyor. Kâbusa dönüşen, komedisi yüksek bir sarmal ve birinden birinin mutlaka ödeyeceği bir hesap.

Ayşe Draz t24’teki Faruk Ekici imzalı söyleşisinde “l’Addition”un ortaya çıkış hikâyesini de anlatıyor ki o da en az oyunun kendisi kadar etkileyici. Forced Entertainment 2016 yılında önemli bir maddi karşılığı olan Ibsen ödülünü alıyor ve bunun büyük bir kısmını genç tiyatrocularla paylaşmaya karar veriyorlar. Bert ve Nasi pandemi zamanında verilen ilk ödülün sahipleri. Sonra da işte bu ortak ürün çıkıyor ortaya. Müzede Sahne etkinliği de bu hikâyeden ilhamla her iki gösteriye de tiyatro öğrencileri için bir davetiye kontenjanı ayırmış. Ayrıca oyunun yalın dekoru sanatçıların yönlendirmesiyle İstanbul’da temin edilen malzemelerle yapılmış. Bilmem kaç tırla gelmiyorlar yani.

Müzede Sahne, Perşembe akşamı yine Forced Entertainment’ın “Tomorrow’s Parties” adlı eserinin bugünün Türkiye’sine uyarlaması olan, Ayşe Draz’ın yönettiği, Şerif Erol ve Aslı İçözü’nin oynadığı “Yarın Belki de” ile başlıyor. 5 Eylül Cuma akşamı Dennis Kelly’nin yazdığı, Muharrem Özcan’ın yönettiği Özlem Zeynep Dinsel’n tek kişilik oyunu “Kızlar ve Oğlanlar” var. Her akşam saat 20.00’de ise Aylin Alıveren ve Özlem Hemiş ile izlenecek oyun üzerine söyleşilecek ‘Fuayede Karşılaşmalar’ etkinliği olacak.

Bunlar Fıstıklı Teras’taki akşam oyunları. Fakat Müzede Teras’ın günün çeşitli saatlerine ve müze bahçesinin farklı köşesine yayılan renkli bir programı var. Murat Mahmutyazıcıoğlu’nun metnini yazdığı mekâna özel performans “Bir Gün Buradan Boğaz’ı İzledim” gibi, katılımcıların müze koleksiyonundan seçtikleri eserin ruhundan ilham alan reçetelerle kendi doğal kokularını üreteceği Homemade Aromaterapi ile Kokularla Karşılaşmalar Atölyesi gibi ya da ses tasarımcısı Dr. Oğuz Öner ile birlikte Atlı Köşk’ün ses manzarasına kulak verilecek mekâna özgü ses deneyimi gibi… Özetle dört gün için bütün Atlı Köşk bir sahne.