4 bin yıllık ilk müşteri şikayeti: Sana acı çektireceğim

. Yazar - Kimbilir Editör 7 Eylül 2025 Pazar

Günümüzde bir ürünü beğenmediğimizde ne yapıyoruz? Hemen müşteri hizmetlerini arıyor, sosyal medyadan firmayı etiketliyor, hatta şikâyet sitelerine yazıyoruz. “Beni hor gördün!” diye başlayan bir tweet anında viral olabilir. Ama size desek ki, bu serzenişin tarihi tam 4 bin yıl öncesine dayanıyor?

Günümüzde bir ürünü beğenmediğimizde ne yapıyoruz? Hemen müşteri hizmetlerini arıyor, sosyal medyadan firmayı etiketliyor, hatta şikâyet sitelerine yazıyoruz. “Beni hor gördün!” diye başlayan bir tweet anında viral olabilir. Ama desek ki, bu serzenişin tarihi tam 4 bin yıl öncesine dayanıyor!

Tüketici hakları, modern çağın bir kazanımı gibi görünse de aslında kökenleri oldukça eskiye uzanır. Bunun en dikkat çekici örneklerinden biri, yaklaşık 3 bin 770 yıl önce Mezopotamya’da yazılmış bir şikâyet mektubu. Bugün British Museum koleksiyonunda bulunan bu kil tablet, tarihin bilinen en eski müşteri şikâyeti olarak kayıtlara geçti.

Mektubun sahibi Nanni, ticaret yaptığı Babilli tüccar Ea-nāṣir’i sert sözlerle eleştirir. Anlaşmaya göre kaliteli bakır külçeleri teslim alması gerekirken, düşük kalite ürünlerle karşılaşmış, üstelik tüccarın kendisine ve ulağına karşı küçümseyici tavırlarından dolayı öfkesini açıkça dile getirmiş. Mektuptaki şu ifadeler, dönemin ticaret hayatına ışık tuttuğu kadar, insani duyguların evrenselliğini de gözler önüne seriyor: “Burada sizden kaliteli olmayan hiçbir bakırı kabul etmeyeceğim. Beni hor gördüğün için sana acı çektireceğim.”

Ticaretin kalbinde güven sorunu

Antik Ur kenti, Bronz Çağı’nda önemli bir ticaret merkeziydi. Ancak bakır madenleri açısından zengin olmadığı için tüccarlar, bugünkü Bahreyn olarak bilinen Dilmun’dan bakır temin etmek zorundaydı. Bu durum, uzun mesafeli ticaretin zorluklarını ve güvene dayalı ilişkilerin önemini artırıyordu. Nanni’nin şikâyeti de, ticarette güven kaybının 4 bin yıl öncesinde bile ciddi sonuçlar doğurduğunu kanıtlar nitelikte.

Nanni’nin mektubu, yalnızca bir ticari anlaşmazlığın belgesi değil aynı zamanda ekonomik ilişkilerin temelinde güvenin ve dürüstlüğün ne kadar hayati olduğunu gösteren tarihsel bir hatırlatma. Bugün küresel ticaret devasa boyutlara ulaşmış olsa da, müşteri memnuniyeti hâlâ en temel ilke olarak varlığını sürdürüyor.