Türklerin Kullandığı Takvimler Nelerdir? Tarih Boyunca Türklerin Kullandığı Takvimler ve Özellikleri

. Yazar - Kimbilir Editör 7 Kasım 2025 Cuma

Türk tarihi, yüzyıllar boyunca farklı kültürlerle etkileşim içinde şekillenmiştir. Bu etkileşim sadece yaşam tarzlarını değil, zamanı ölçme biçimlerini de değiştirmiştir. Göçebe bozkır hayatından yerleşik düzene geçiş sürecinde Türkler, ihtiyaçlarına uygun farklı takvim sistemleri geliştirmiş ve benimsemiştir. Her biri kendi döneminin toplumsal, dini ve bilimsel koşullarına göre oluşturulan bu takvimler, Türklerin uygarlık yolculuğunda önemli izler bırakmıştır. Peki Türklerin tarih boyunca kullandığı takvimler hangileridir, bu takvimlerin temel özellikleri nelerdir? İşte Türklerin geçmişten günümüze kullandıkları 5 farklı takvim türü ve öne çıkan özellikleri...

12 Hayvanlı Takvim

Türklerin tarih sahnesinde kullandıkları ilk takvim olarak bilinen 12 Hayvanlı Takvim, Orta Asya’da ortaya çıkmıştır. Bu takvimde her yıl bir hayvanın adıyla anılır ve 12 yıllık bir döngü oluşur. Sıçan, pars, yılan, at, köpek ve domuz gibi hayvanlar bu döngüde yer alır. Yalnızca Türkler değil, Moğollar, Koreliler ve Çinliler de bu takvimin farklı versiyonlarını kullanmıştır. Güneş yılını esas alan bu sistem, Türk kültüründe hem tarımsal hem de toplumsal yaşamın düzenlenmesinde önemli bir rol oynamıştır.

Hicri Takvim

Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte kullanmaya başladıkları Hicri Takvim, Ay yılı esasına dayanmaktadır. Başlangıç noktası, Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicreti yani göçüdür. Dini günlerin belirlenmesinde kullanılan Hicri Takvim, özellikle Ramazan, Kurban Bayramı ve diğer İslami günlerin tarihini hesaplamakta hala geçerliliğini korumaktadır.

Celali Takvim

Büyük Selçuklu Devleti döneminde kullanılan Celali Takvim, Güneş yılına dayalı bir sistemdir. Ömer Hayyam’ın başkanlığında oluşturulan bir kurul tarafından hazırlanmıştır. 1079 yılından itibaren kullanılmaya başlanmış olan bu takvim, tarımsal üretimin ve vergi düzenlemelerinin hesaplanmasında oldukça işlevseldir. “Hicri Şemsi Takvim” olarak da bilinen Celali Takvim, döneminin en doğru zaman ölçümlerinden birini sunmuştur.

Rumi Takvim

Osmanlı Devleti’nde kullanılan Rumi Takvim, hem Güneş hem de mali yılı esas alır. Batı’daki Gregoryen takvimiyle benzerlik gösterir. 1 yıl 365 gün olarak kabul edilir. Osmanlı’nın mali işlerinde kolaylık sağlamak amacıyla kullanılmış, 19. yüzyılda modernleşme süreciyle birlikte Miladi Takvime geçilmeden önce en çok tercih edilen sistemlerden biri olmuştur.

Miladi Takvim

Günümüzde de Türkiye Cumhuriyeti’nin kullandığı takvim olan Miladi Takvim, Güneş yılına dayanır ve hata payı en az olan sistemdir. 1 yıl 365 gün 6 saat olarak hesaplanır. Türkiye, 1926 yılında yapılan düzenleme ile Rumi Takvim’den Miladi Takvime geçmiştir. Bugün dünyanın büyük bir kısmında kullanılan bu takvim, uluslararası zaman standardını oluşturur.