Parantez () Nedir, Görevleri Nelerdir? Parantez Kullanım Alanları ve Cümle İçerisinde Örnekler

. Yazar - Kimbilir Editör 18 Kasım 2025 Salı

Parantez yazılı metinlerde sıkça kullanılan ve metnin anlamını destekleyen önemli bir noktalama işaretidir. Cümle içinde ek bilgi vermek, açıklama yapmak veya örnek sunmak için kullanılan parantez, hem günlük yazılarda hem de akademik ve teknik metinlerde metnin anlaşılmasını kolaylaştırır. Peki parantez nedir, nerelerde kullanılır?

PARANTEZ NEDİR?

Parantez, yazılı iletişimin en önemli noktalama işaretlerinden biridir. Cümle içinde ek bilgi vermek, açıklama yapmak veya örnek sunmak için kullanılır. Günlük metinlerden akademik çalışmalara, haber yazılarından romanlara kadar birçok alanda karşımıza çıkar. Doğru kullanıldığında, parantez metinlerin daha anlaşılır ve akıcı olmasını sağlar. Türkçede parantez genellikle “()” sembolü ile ifade edilir ve açma ile kapama işaretlerinden oluşur. Cümle içinde parantez açıldığında eklenen bilgi, ana cümlenin anlamını bozmadan okuyucuya aktarılır.

PARANTEZİN GÖREVLERİ NELERDİR?

Parantezin görevleri oldukça çeşitlidir ve yazının kalitesini artırır. Öncelikli görevi, cümlenin anlamını genişletmek veya açıklamak için ek bilgi sunmaktır. Örneğin bir etkinliğin saatini, bir yerin adını veya bir kavramın detayını parantezle gösterebilirsiniz. Akademik yazılarda ise parantez, kaynak veya dipnot göstermek için kullanılır. Yazar, parantez içinde referans vererek açıklamalarını güçlendirir ve metnin güvenilirliğini artırır. Matematik ve bilimsel çalışmalarda parantez, işlem sırasını belirtmek veya formülleri açıklamak için önemli bir araçtır.

PARANTEZİN KULLANIM ALANLARI

Parantez, farklı alanlarda farklı amaçlarla kullanılır:

Günlük yazılı metinlerde: Ek bilgi veya açıklama sunmak için. Örnek: “Ahmet, pazara (yaklaşık saat 15:00 civarında) gitti.”

Akademik ve bilimsel çalışmalarda: Kaynak veya referans göstermek için. Örnek: “Bu sonuçlar daha önce yapılan araştırmalarla uyumludur (Yılmaz, 2020).”

Matematikte ve bilimsel formüllerde: İşlem sırasını ve formülleri açıklamak için. Örnek: “(3 + 5) × 2 = 16.”

Bilgisayar programlamada: Fonksiyonları ve işlem bloklarını tanımlamak için.

CÜMLE İÇİNDE PARANTEZ KULLANIM ÖRNEKLERİ

Parantez, cümle akışını bozmadan ek bilgi sunar. İşte bazı örnekler:

“Kitap, yeni baskısıyla raflarda yerini aldı (ikinci baskı, 2025).”

“Film, eleştirmenlerden olumlu yorumlar aldı (özellikle görsel efektler övgü aldı).”

“Matematikte işlem sırasına dikkat etmek gerekir (öncelik parantez içindedir).”

PARANTEZİN ÖNEMİ

Parantez, yazılı metinlerin anlaşılır, net ve açıklayıcı olmasını sağlar. Hem günlük yazılarda hem de akademik veya teknik metinlerde doğru kullanıldığında, okuyucuya ek bilgi sunar ve metin akışını bozmadan açıklama yapmayı mümkün kılar. Parantez kullanımı, yazının profesyonel ve özenli görünmesine katkıda bulunur. Bu nedenle öğrenciler, yazarlar ve akademisyenler parantezi etkili ve doğru şekilde kullanmayı öğrenmelidir.