İsrail’in SOMALİLAND hamlesi

. Yazar - Kimbilir Editör 29 Aralık 2025 Pazartesi

İsrail medyası geçen yaz Netanyahu hükümetinin, Gazzelilerin sürgün edilmesi için, beş ülke ile görüşmeler yaptığını yazdı. Bunlardan biri de Somaliland’dı. Haberlerde Somaliland’ın 1 milyon Gazzeliyi almaya hazır olduğu belirtiliyordu.

İşte İsrail’in Somaliland üzerinden Türkiye’ye yönelik niyetler de içeren adımları ve bunların sebepleri...

Gazze’de ateşkesin ardından binlerce Filistinli Gazze’nin kuzeyine dönmüştü. Ancak İsrail, Filistinlileri Gazze’den sürmek istiyor.

Türkçede “Bayram değil seyran değil eniştem beni niye öptü” diye bir söz var. Durduk yerde gösterilen yakınlığın arkasında gizli bir amaç aramayı anlatan bu deyim, İsrail’in Somaliland’ı resmen tanıyan ilk ülke olmasını işlemek için de uygun görünüyor.

Tanımaya ilişkin sorulması gereken ilk soru; neden şimdi? Çünkü Somaliland, aslında 1991’de Somali’den tek taraflı olarak ayrıldığını ilan etti. 34 yıldır da vereceği tavizler karşılığında tanınmayı sağlamaya çalıştı ama başaramadı. Mesela Etiyopya, Nil Nehri üzerine inşa ettiği Büyük Rönesans Barajı nedeniyle Somali, Sudan ve Mısır ile sorunlar yaşarken bir de denize erişim için Somaliland’ın sahil şeridini 50 yıllığına kiraladığında bölgede tansiyonu yükseltti. Etiyopya, Somaliland’ı ilk tanıyan ülke olacağını da açıkladığında sert tepki gördü. Türkiye bundan sonra devreye girdi ve Etiyopya ile Somali arasında Ankara Süreci adı verilen görüşmeleri yürüttü.

Bir başka hatırlatma daha. Türkiye’nin Somali ile iyi ilişkileri malum. Ama geçmişte iki düşman kardeşi barıştırmak yolunda da çaba sarf etti. 2013’te iki tarafı bir araya getirdi. 2016’da da gizli görüşmelerine ev sahipliği yaptı. Şu anda Gelecek Partisi milletvekili olan eski Somali Büyükelçisi, o yıllarda AK Parti milletvekili Kani Torun, arabuluculuk yapmıştı. İsrail’in bu adımı atması ve zamanlamasını anlamlandırmak, bundan sonraki gelişmeleri izlemek açısından, sadece bir kaç veriyi sıralamak bile fikir verici olacaktır.

GAZZELİLERİN SÜRGÜNÜ

■ İsrail medyası geçen yaz Netanyahu hükümetinin, Gazzelilerin sözde “gönüllü yerleşimi” yani sürgün edilmesi için, beş ülke ile görüşmeler yaptığını yazdı. Bunlardan biri de; Endonezya, Güney Sudan, Uganda, Libya’nın yanı sıra Somaliland’dı. Haberlerde Somaliland’ın 1 milyon Gazzeliyi almaya hazır olduğu belirtiliyordu.

BERBERA LİMANI

■ Somaliland, Aden Körfezi’nde. Küresel ticaret ve enerji için bir geçiş noktası olan Babülmendep Boğazı’nın dibinde. Berbera Limanı da bölgenin, dünyanın en hayati denizcilik arterlerinden birine açılan kapısı. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) bu limanla uzun zamandır askeri ve ticari açıdan çok ilgili. 2017’de Somaliland, BAE’ye hava ve deniz üssü yapması için izin verdi. BAE ve Etiyopya ile ortak liman işletilmesi, büyütülmesi için anlaşma imzalandı. Bazı sorunlar çıktı ama BAE’nin ilgisi baki. Somaliland’ın tanınması konusunda perde arkasındaki asıl çaba sarf edenin BAE olduğu söyleniyor. İbrahim Anlaşmalarından mütevellit ortaklar BAE ve İsrail için, Berbera Limanı’na doğrudan erişim her açıdan tadından yenmeyecek bir durum.

YEMEN’E MÜDAHALE

■ Somaliland’ın hemen karşısında İran destekli Husilerin olduğu Yemen var. Husiler, Gazze’ye destek amacıyla İsrail’e ve ticari gemilere saldırırken, İsrail de bunları karşılıksız bırakmıyor. Yemen aynı zamanda BAE ve Suudi Arabistan’ın güç savaşı alanı. BAE ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi’ni (GGK), Suudi Arabistan ise meşru hükümeti destekliyor. Şu sıralar Yemen de gerilim tekrar tırmanma eğiliminde. Somaliland Yemen’e müdahaleler açısından şahane bir istihbari ve askeri mevki.

DIŞİŞLERİ’NİN AÇIKLAMASI

■ Türkiye ve Mısır’ın Somali ile ilişkileri deyim yerindeyse fevkaledenin fevkinde. İsrail’in girişimi bu ülkeleri çevrelemeye de yönelik. Dışleri Bakanlığı Somaliland’ın İsrail tarafından tanınmasını “istikrarsızlık yaratmayı hedefleyen hukuk dışı eylem” olarak tanımladı. Ankara ayrıca Somali halkının yanında olmayı sürdüreceğini vurguladı. Dışişlerinin cuma günü yaptığı ikinci açıklama ise “Yemen Cumhuriyeti’nde son dönemde vuku bulan gelişmeler endişe vericidir” başlıklı olandı. Bunda ise önce Suudi Arabistan’ın sağduyulu tutum içinde olduğu belirtildi. Devamı “Yemen’de güvenlik ve istikrarın tesis edilmesi amacıyla Suudi Arabistan ve BAE tarafından yürütülen girişimlerin takdir edildiği” söylenerek getirildi.

■ Mısır ve Türkiye, Ürdün, Suudi Arabistan ve Cibuti ile dirsek temasında. Afrika Boynuzu’nu takip eden bağımsız araştırmacı Umut Çağrı Sarı, tanınma kararının ardından Mısır istihbaratının Somali’nin başkenti Mogadişu’ya kısa süreli bir ziyarette de bulunduğunu sosyal medya hesabından duyurdu.

■ ABD’nin Cibuti’de askeri varlığı var. Hem Husilere hem de korsanlığa karşı deniz devriyeleri ile o da bu civarda.

Netanyahu, bu hafta bir kez daha ABD’de Trump ile görüşmeye gidiyor. Muhtemelen tanıma manevrası özellikle bu ziyaretin öncesinde denk getirildi. Onun Trump’a sunacağı yeni yıl hediye paketinin içine İbrahim Anlaşmalarına katılmaya hazır çok kullanışlı bir Somaliland yerleştirmek istediği anlaşılıyor.